اگر در آلمان به عنوان “پناهنده” (Flüchtling) یا “پناهجو” (Asylberechtigter) شناخته شوید، به اصطلاح “سند سفر برای پناهندگان” (Reiseausweis für Flüchtlinge) یا پاسپورت آبی آلمان برای شما صادر می‌شود.
پاسپورت آبی آلمان، مدرک جایگزینی برای پاسپورت کشور مبدا یا همان کشوری است که از آن فرار کرده و به آلمان آمده‌اید. “سند سفر برای پناهندگان” همچنین به عنوان “گذرنامه کنوانسیون” (Konventionspass) یا “پاسپورت آبی” (Blauer Pass) شناخته می‌شود.
با داشتن پاسپورت آبی آلمان می‌توانید بدون نیاز به ویزا به همه کشورهای حوزه شینگن از جمله بلژیک، هلند، ایتالیا، فرانسه، لهستان، اسپانیا، اتریش، بلژیک و غیره سفر کنید.
✅ نکته مهم:
به عنوان فردی که حق پناهندگی دارد، اگر به ایران یا به سفارت ایران در آلمان مراجعه کنید، حق پناهندگی و در نتیجه حق اقامت خود در آلمان را از دست خواهید داد.
پاسپورت آبی چیست؟
پاسپورت آبی آلمان (Blauer Pass یا پاسپورت آبی اتحادیه اروپا) یا “پاسپورت پناهندگی” نوعی سند مسافرتی و اقامتی است که برای پناهندگانی صادر می‌شود که طبق کنوانسیون ژنو ۱۹۵۱ در آلمان به‌عنوان پناهنده به رسمیت شناخته شده‌اند.
ویژگی‌های اصلی پاسپورت آبی آلمان:
- بر اساس کنوانسیون ژنو: این پاسپورت برای افرادی صادر می‌شود که به دلایل سیاسی، مذهبی، قومی یا عضویت در یک گروه اجتماعی خاص، جانشان در کشور مبدأ در خطر بوده و به همین دلیل در آلمان پناهنده شناخته شده‌اند.
- حق اقامت در آلمان: دارنده این پاسپورت اجازه اقامت قانونی در آلمان را دارد و معمولاً اجازه کار نیز دریافت می‌کند.
- امکان سفر به سایر کشورها: با پاسپورت آبی، امکان سفر به کشورهای عضو شنگن و برخی کشورهای دیگر وجود دارد، البته معمولاً نه به کشور مبدا.
- حمایت حقوقی ویژه: دارنده این سند از حقوق و حمایت‌هایی برخوردار است که توسط دولت آلمان و نهادهای بین‌المللی برای پناهندگان تعریف شده است.
- امکان دریافت اقامت دائم: پس از چند سال زندگی در آلمان (معمولاً ۳ تا ۵ سال)، دارنده پاسپورت آبی ممکن است واجد شرایط دریافت اقامت دائم شود.
چه کسانی می‌توانند پاسپورت پناهندگی بگیرند؟
- پناهندگان رسمی: افرادی که نمی‌توانند به کشور خود برگردند و تقاضای پاسپورت کنند.
- متقاضیان با وضعیت حمایت تکمیلی: افرادی که شرایط پناهندگان رسمی را ندارند اما به هر دلیلی در کشور مبدا با خطر جدی روبه‌رو هستند.
- افراد بدون تابعیت: افرادی تحت حمایت بین‌المللی و افراد بدون تابعیت در آلمان که پاسپورت هیچ کشوری را ندارند.
اعتبار پاسپورت آبی آلمان
«سند سفر برای پناهندگان» یا «گذرنامه آبی» حدود 3 سال اعتبار دارد. پس از آن، باید برای یک سند سفر جدید درخواست دهید. حداقل 2 تا 3 ماه قبل از انقضای پاسپورت آبی، برای تمدید آ« اقدام کنید.
اگر پاسپورت آبی را گم کردم، چه کنم؟
در صورتی که پاسپورت خود را گم کردید، باید فوراً این موضوع را به پلیس گزارش دهید. بعد از اینکه گم شدن پاسپورتتان را به پلیس گزارش دادید، اگر پاسپورتتان را پیدا کردید، حتما این موضوع را به پلیس اطلاع دهید. برای درخواست پاسپورت جدید باید در اداره مهاجرت محلی درخواست دهید. می‌توانید اداره مهاجرت را در bamf.de پیدا کنید.
محل زندگی خود را تغییر داده‌‌ام، چه باید بکنم؟
اگر به آلمان مهاجرت می‌کنید، باید آدرس جدید را در مدارک خود وارد کنید (اجازه اقامت و پاسپورت آبی). در بخش ثبت نام می‌توانید در مورد این موضوع اطلاعات بیشتری کسب کنید.
✅ مهم:
اگر به اصطلاح “محدودیت اقامت” (Wohnsitzzuweisung) دارید، فقط با اجازه مقامات مهاجرتی، امکان نقل مکان وجود دارد.
آیا “گذرنامه آبی” همان “کارت آبی اتحادیه اروپا” است؟
خیر. از نظر حقوقی، کارت آبی اتحادیه اروپا هیچ ربطی به حمایت از پناهندگان ندارد و گذرنامه نیست. کارت آبی اتحادیه اروپا یک مجوز اقامت برای افراد واجد شرایط از کشورهای غیر اتحادیه اروپا است که مایل به کار در یکی از کشورهای اتحادیه اروپا هستند و قبلاً موقعیت خود را در محل کار تضمین کرده‌اند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کارت آبی اتحادیه اروپا، به بخش «بلوکارت آلمان» و «بلوکارت اتحادیه اروپا» نگاهی بیندازید یا به وب‌سایت BAMF مراجعه کنید.
شرایط اخذ پاسپورت آبی آلمان
چه کسانی حق دریافت پاسپورت آبی را دارند؟ اگر حق پناهندگی شما در آلمان به رسمیت شناخته شده باشد، می‌توانید «سند مسافرتی برای پناهندگان» (پاسپورت آبی) دریافت کنید.
طبق ماده 28 کنوانسیون ژنو در مورد پناهندگان، داشتن سند سفر حق شماست. فقط افرادی که به عنوان مثال به دلیل عضویت در یک سازمان تروریستی محکوم شده‌اند، حق داشتن سند سفر را ندارند.
کسانی که حق برخورداری از حمایت فرعی یا ممنوعیت اخراج ملی را دارند، نمی‌توانند برای پاسپورت آبی آلمان را دریافت کنند. اگر چنین است، باید از سفارت کشور خود درخواست پاسپورت کنید. اگر سفارت برای شما پاسپورت صادر نکرد، می‌توانید برای مجوز سفر برای اتباع خارجی (Reiseausweis für Ausländer) در اداره مهاجرت مربوطه (Ausländerbehörde) درخواست دهید.
✅ توجه داشته باشید:
اگر به دلیل ممنوعیت اخراج ملی به شما حمایت فرعی اعطا شده یا اجازه اقامت دارید و به تصمیم BAMF اعتراض می‌کنید، بازدید از سفارت کشورتان می‌تواند منجر به مشکلاتی شود. BAMF ممکن است بازدید از سفارت را به عنوان مدرکی در نظر بگیرد که شما در کشور خود مورد آزار و اذیت قرار نگرفته‌اید.
با پاسپورت آبی آلمان به چه کشورهایی بدون ویزا می‌توان سفر کرد؟
با پاسپورت آبی می‌توانید به تمام کشورهایی که کنوانسیون پناهندگان ژنو را امضا کرده‌اند، یعنی بیش از 100 کشور، سفر کنید. فهرست کامل کشورها را در سایت fluechtlingskonvention.de پیدا کنید.
اما برای سفر به بسیاری از این کشورها، باید از قبل برای ویزا اقدام کنید. سپس کشور مربوطه تصمیم خواهد گرفت که آیا باید ویزای ورود برای شما صادر شود یا خیر.
🚨 به عنوان فردی که دارای پاسپورت آبی است، سفر به کشور مبدا (مثلا ایران) مشکل‌ساز است. در این صورت مقامات آلمانی وضعیت پناهندگی شما را لغو خواهند کرد و حق اقامت خود را در آلمان از دست خواهید داد.
لطفا توجه داشته باشید:
فرد پناهنده هیچ ادعایی مبنی بر حمایت دیپلماتیک یا کنسولی توسط آلمان در خارج از خاک آلمان ندارد.
کشورهای بدون ویزا با پاسپورت ابی المان
می‌توانید بدون ویزا به کشورهای حوزه شینگن سفر کنید، اگر:
- سفر شما کوتاه‌تر از 3 ماه است
- در کشوری که به آن سفر می‌کنید، کار نمی‌کنید
لیست کامل کشورهای حوزه شینگن را در مقاله “قاره اروپا” ببینید.
چه مدت می‌توانم در سفر باشم؟
اگر در هر سفر بیش از شش ماه در خارج از کشور بمانید، مجوز اقامت شما باطل می‌شود. با این حال، چنین قانونی برای افرادی که پاسپورت آبی دارند اعمال نمی‌شود. یعنی تا زمانی که پاسپورت آبی شما معتبر است، اجازه اقامت شما معتبر خواهد بود.
بنابراین، در صورت تمایل می‌توانید بیش از 6 ماه خارج از آلمان بمانید. اما به خاطر داشته باشید که اگر به طور دائم در کشور دیگری اقامت داشته باشید یا برای مدت طولانی در آنجا اقامت داشته باشید، آن کشور مسئول اجازه اقامت شما خواهد بود.
چطور می‌توانم پاسپورت آبی دریافت کنم؟
اداره مهاجرت آلمان، نهاد صادر کننده پاسپورت آبی است. در اصل، شما آن را همراه با اجازه اقامت خود دریافت خواهید کرد.
برای دریافت این مدرک هویتی، باید هزینه سند سفر خود را بپردازید، حتی اگر از مزایای اجتماعی استفاده می‌کنید (مثلا حقوق بیکاری). مبلغی که می‌پردازید بستگی به سن و وضعیت شما دارد و حداکثر 100 یورو است.
همچنین به یک عکس پاسپورت بیومتریک، مدرک اقامت (ثبت آدرس خود) و مدرکی که حقوق پناهندگی یا وضعیت پناهندگی شما را تایید کند، نیاز دارید. معمولاً، اداره مهاجرت 6 تا 8 هفته طول می‌کشد تا شناسه سفر شما را صادر کند.
e-Pass (“eReiseausweis”) چیست؟
از نوامبر 2007، مدارک مسافرتی با یک تراشه الکترونیکی ارائه می‌شوند و به همین دلیل به آنها E-Travel Document یا E-Pass می‌گویند. برای امنیت بیشتر، اطلاعات شما به صورت الکترونیکی در یک تراشه ذخیره می‌شود. به همین دلیل است که اداره مهاجرت قبل از صدور شناسه سفر از شما اثر انگشت می‌گیرد. این داده‌ها فقط با دستگاه‌های خاص و توسط مقامات قابل خواندن هستند. اثر انگشت شما، به ویژه، محافظت می‌شود و فقط کشورهایی می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند که از آلمان حقوق دسترسی ویژه دریافت کرده‌اند. شما حق دارید که این داده‌ها را در دستگاه الکترونیکی اداره مهاجرت مشاهده کنید.
مزایای اخذ پاسپورت آبی آلمان
داشتن پاسپورت آبی آلمان برای پناهندگان مزایای حقوقی و اجتماعی مهمی به همراه دارد. مهمترین مزایا شامل:
- حق اقامت و کار قانونی در آلمان: پناهندگانی که دارای پاسپورت آبی هستند، اجازه اقامت در آلمان را به‌صورت رسمی دارند و می‌توانند بدون محدودیت در این کشور کار کنند. این مزیت، مسیر زندگی باثبات و امکان ادغام اجتماعی و اقتصادی در جامعه آلمان را فراهم می‌کند.
- امکان سفر به کشورهای مختلف: دارندگان گذرنامه آبی می‌توانند بدون نیاز به ویزا به اکثر کشورهای عضو اتحادیه اروپا و حوزه شنگن سفر کنند. البته سفر به کشور مبدا که از آن پناهندگی گرفته‌اند، معمولاً ممنوع یا به‌شدت محدود است.
- دسترسی به خدمات اجتماعی و درمانی: این افراد می‌توانند از خدمات گسترده‌ای مانند بیمه سلامت، آموزش، کمک‌هزینه‌های اجتماعی و مسکن دولتی بهره‌مند شوند، همانند سایر مقیمان قانونی آلمان.
- حفاظت بین‌المللی: پاسپورت آبی نشانه‌ای از به رسمیت شناختن پناهندگی بر اساس کنوانسیون ژنو است و به دارنده آن حمایت بین‌المللی از سوی دولت آلمان و نهادهای حقوق بشری اعطا می‌شود.
- امکان دریافت اقامت دائم و تابعیت: پس از گذشت چند سال (معمولاً ۳ تا ۵ سال) و در صورت رعایت شرایط مشخص مانند یادگیری زبان آلمانی و ادغام در جامعه، دارندگان پاسپورت آبی می‌توانند برای اقامت دائم و در ادامه برای تابعیت آلمان اقدام کنند.
یادداشت پایانی
گذرنامه آبی آلمان یا همان پاسپورت آبی (Blauer Pass)، سند مسافرتی ویژه‌ای است که بر اساس کنوانسیون ژنو ۱۹۵۱ برای افرادی صادر می‌شود که در آلمان به‌عنوان “پناهنده رسمی” شناخته شده‌اند. این گذرنامه جایگزین گذرنامه ملی شخص پناهنده می‌شود، زیرا معمولاً این افراد به دلایل امنیتی امکان استفاده از گذرنامه کشور مبدا را ندارند.
دارندگان گذرنامه آبی، اجازه اقامت قانونی در آلمان را دارند و در بیشتر موارد می‌توانند در این کشور کار و زندگی کنند. همچنین این گذرنامه امکان سفر به بسیاری از کشورهای اروپایی و جهان را فراهم می‌کند، البته “به‌جز کشور مبدا”.
افراد با این سند، تحت حمایت حقوقی و انسانی دولت آلمان و قوانین بین‌المللی قرار دارند و پس از گذشت چند سال ممکن است واجد شرایط دریافت “اقامت دائم” یا حتی تابعیت آلمان شوند، مشروط به رعایت شرایط قانونی.
پرسش‌های متداول
برای افرادی که طبق کنوانسیون ژنو ۱۹۵۱ در آلمان به‌عنوان پناهنده سیاسی یا انسانی شناخته شده‌اند و نمی‌توانند از گذرنامه کشور خود استفاده کنند.
خیر. سفر به کشور مبدا معمولاً ممنوع است و ممکن است باعث لغو وضعیت پناهندگی یا مشکلات قانونی شود.
معمولاً این پاسپورت دارای اعتبار ۳ ساله است و در صورت ادامه وضعیت پناهندگی، قابل تمدید خواهد بود.
بله، معمولاً می‌توان به اکثر کشورهای شنگن و اتحادیه اروپا بدون ویزا سفر کرد، به‌شرطی که سفر بیش از ۹۰ روز نباشد.
بله. آنها اجازه کار کامل و قانونی در آلمان دارند، مانند سایر افراد دارای اقامت قانونی.
بله، پس از چند سال زندگی قانونی در آلمان (معمولاً ۶ تا ۸ سال)، امکان درخواست تابعیت آلمانی وجود دارد، مشروط به رعایت شرایطی مانند زبان، آزمون شهروندی و عدم وابستگی به کمک‌های اجتماعی.
پاسپورت آبی نشان‌دهنده پذیرفته شدن رسمی به‌عنوان پناهنده است، درحالی‌که اقامت Duldung معمولاً به معنی تعلیق اخراج و اقامت موقت بدون شناسایی رسمی پناهندگی است.
