نظام سیاسی کانادا به عنوان یک نظام دموکراسی فدرال با تأثیرات سلطنتی مشروطه شناخته می‌شود. این کشور دارای یک سیستم سیاسی پارلمانی است که بر اصول دموکراتیک و شفافیت تأکید دارد و دارای دو سطح حکومت، یعنی حکومت فدرال و حکومت‌های ایالتی یا استانی است. در این مقاله، به بررسی نظام سیاسی کانادا و عناصر کلیدی آن می‌پردازیم.
نظام حاکمیت در کانادا
به طور کل نظام حکومتی کانادا یک نظام سلطنتی مشروطه و دموکراسی پارلمانی است و ملکه (پادشاه) انگلیس به عنوان ملکه (پادشاه)کانادا (Queen of Canada) است. ملکه (پادشاه) در کانادا نماینده سرمایه‌داران است و قدرت اجرایی و مدیریت امور کشوری به دولت مدنی تعلق دارد. نخست‌وزیر کانادا نماینده اصلی ملکه در کشور است و از طریق انتخابات عمومی به این مقام رسیده است.
مجلس کانادا
نظام سیاسی کانادا دارای سه بخش اصلی است: مجلس عوام (House of Commons)، مجلس سنا (Senate) و فرماندار کل (Governor General) که به عنوان نماینده پادشاه در کانادا عمل می‌کند.
مجلس عوام (House of Commons)
مجلس عوام کانادا متشکل از نمایندگانی است که از طریق انتخابات عمومی توسط مردم کانادا انتخاب می‌شوند. هر نماینده در مجلس عوام به نمایندگی از یک حوزه انتخابی (یا Riding) مشخص می‌شود. این نمایندگان وظیفه تصویب قوانین و مصوبات مختلف و بررسی و بحث در مورد مسائل مهم کشور و نظارت بر دولت و اجرای سیاست‌ها را دارند. نمایندگان مجلس عوام، اعضای حزب‌های مختلف هستند. این نمایندگان افراد مستقل هستند و وابستگی سیاسی ندارند. نخست وزیر و کابینه حاکمیت نیز در مجلس عوام حضور دارند.
مجلس سنا (Senate)
مجلس سنا نقش مکمل برای مجلس عوام ایفا می‌کند. مهمترین وظیفه مجلس سنا بازنگری و بررسی دقیق‌تر لوایح پارلمانی است. سناتورها به عنوان اعضای مجلس سنا منصوب می‌شوند. سناتورها به صورت مستقیم توسط مردم انتخاب نمی‌شوند بلکه توسط فرماندار کل کانادا منصوب می‌شوند. هر استان و منطقه کانادا تعداد مشخصی سناتور دارد.
فرماندار کل (Governor General)
فرماندار کل کانادا نماینده پادشاه بریتانیا در کانادا است و قدرت اجرایی در اختیار دارد. او به توصیه نخست وزیر عمل می‌کند و وظیفه اصلی او اجرای تصمیمات دولت و تصویب قوانین پارلمانی است. این مقام عموماً نقش سمبلیکی در اجرای کارهای دولت دارد و به عنوان نماینده پادشاه در مراسم‌ها و رویدادهای مهم حضور می‌دهد.
حکومت فدرال و استانی
در نظام سیاسی کانادا دو سطح اصلی حکومتی وجود دارد که مسئولیت‌ها و قدرت‌های مختلفی را دارند. در اینجا به توضیحات بیشتر در مورد هر یک از این دو سطح حکومتی (فدرال و استانی) می‌پردازیم:
حکومت فدرال
مسئولیت و قدرت حکومت فدرال کانادا در سطح ملی و بین‌المللی است. این حکومت در مسائل بین‌المللی، دفاع ملی، مهاجرت و کنترل مرز و گمرک دخیل است. در واقع، حکومت فدرال از طریق ارتش و ادارات مختلف مانند اداره مهاجرت کانادا IRCC و دیگر ادارات دولتی کانادا مسئول تصمیم‌گیری و اجرای سیاست‌های ملی است.
حکومت استانی
کانادا به دلیل ابعاد گسترده و تنوع جغرافیایی‌اش به تعدادی حکومت استانی (معمولاً به عنوان حکومت‌های ایالتی یا حکومت‌های منطقه‌ای شناخته می‌شوند) تقسیم شده است. هر استان حکومت جداگانه دارد که مسئولیت‌های مرتبط با امور داخلی نظیر آموزش و پرورش، نظام سلامت، انعقاد قوانین محلی و مسائل مالی محلی را بر عهده دارد. این حکومت‌ها با توجه به واقعیت‌های محلی و نیازهای جامعه تصمیم‌گیری می‌کنند.
تعادل بین قدرت‌های ملی و منطقه‌ای
نظام سیاسی کانادا توسط اصولی که تعادل بین قدرت‌های ملی و منطقه‌ای را حفظ می‌کنند، شکل گرفته است. این تعادل به کانادا امکان می‌دهد تا مسائل مختلف را با توجه به واقعیت‌های محلی و نیازهای جامعه مدنظر قرار دهد. انتخابات منظم برگزار می‌شوند تا مردم اعضای مجلس عوام را انتخاب کنند و سیستم به انتخاب‌های آزاد، حقوق شهروندی و حقوق بشر اهمیت می‌دهد.
مهمترین احزاب سیاسی کانادا
در کانادا، چندین حزب سیاسی وجود دارد، اما هشت حزب اصلی به عنوان حزب‌های ملی شناخته می‌شوند:
- حزب لیبرال کانادا (Liberal Party of Canada): حزب لیبرال کانادا یکی از دو حزب مهم در کانادا و میانه گرا و چپ گرا است و فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی پیشرفته‌ای را حمایت می‌کند. جاستین ترودو نخست‌وزیر فعلی کانادا به نمایندگی از این حزب انتخاب شده است.
- حزب محافظه‌کار کانادا (Conservative Party of Canada): حزب محافظه‌کار کاناد یک حزب سیاسی در کانادا است که از طیف متعددی از عقاید سیاسی پشتیبانی می‌کند. این حزب با تأکید بر مقولاتی نظیر بازار آزاد، دولت کوچکتر و پایبندی به اصول مذهبی و مسیحیت، به عنوان یکی از احزاب سیاسی مهم در کانادا شناخته می‌شود.
- حزب محافظه‌کار مترقی (Progressive Conservative Party): حزب محافظه کار مترقی یک حزب سیاسی محافظه‌کار و راست میانه در کانادا است. این حزب ریشه‌های خود را در حزب محافظه‌کار کانادا پیش از تشکیل کنفدراسیون کانادا دارد. حزب محافظه‌کار کانادا (CPC) در سال ۲۰۰۳ از ادغام دو حزب سابق به نام‌های Progressive Conservative Partyو Canadian Alliance به وجود آمد. قبل از این ادغام، Progressive Conservative Party به عنوان یک حزب محافظه‌کار بود که در کنار حزب لیبرال برای سال‌ها قدرت سیاسی کانادا را در دست داشت. این حزب تاریخچه طولانی داشت و به عنوان یک حزب میانه رو تلقی می‌شد. در سال‌های قبل از ادغام، Progressive Conservative Party به سیاست‌های بازار آزاد، دولت کوچک و نظام فکری بریتانیا محور و به طور معمول پایبندی در مذهبی و مسیحیت معروف بود. اما با قدرت رسیدن بریان مولرونی که به عنوان مدیرعامل کبکی مشهور بود تغییراتی در مسیر حزب آغاز شد. او سعی در ادغام محافظه‌کاران کانادا داشت، اما موفقیت مطلوبی در جلب اعتماد مردم به خود نداشت.سرانجام با ادغام دو حزب سابق به نام‌های Progressive Conservative Party و Canadian Alliance در سال ۲۰۰۳، حزب محافظه‌کار کانادا به وجود آمد و به عنوان یک حزب واحد در سیاست کانادا عمل کرد.
- حزب نیو دموکرات کانادا (New Democratic Party of Canada – NDP): این حزب چپ گرا به عنوان حزب سوسیالیست و کارگری شناخته می‌شود و مسائلی مانند حقوق کارگران و تقسیم عادلانه ثروت را تأکید می‌کند.
- حزب سبز کانادا (Green Party of Canada): حزب سبز کانادا یک حزب چپ گرا است که به مسائل محیط‌زیستی توجه دارد و به عنوان حزب حفاظت از محیط‌زیست شناخته می‌شود.
- حزب بلوک کبکوا (Bloc Québécois): این حزب به نمایندگی از استان کبک فعالیت می‌کند و معمولاً به مسائل مرتبط با کبک می‌پردازد و برای حق ملت کبک تلاش می‌کند.
- حزب ساسکاچوان (Saskatchewan Party):حزب ساسکاچوان یک حزب سیاسی راست میانه در استان ساسکاچوان کانادا است. از سال ۲۰۰۷ به بعد این حزب حاکم استان ساسکاچوان بوده است.این حزب در سال ۱۹۹۷ تأسیس شد و تشکیل آن از ائتلافی از اعضا و حامیان حزب محافظه‌کار و حزب لیبرال پیشرو استانی بود که هدف اصلی آن گرفتن مسئولیت از حزب دموکراتیک نوین ساسکاچوان (NDP) و به دنبال آن از قدرت بیرون کردن این حزب بود.
- دولت توافقی (Consensus Government): یک نوع سیستم حکومتی است که به عنوان یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد منطقه شمال‌غربی کانادا شناخته می‌شود. در این سیستم اعضای مجلس تشریعی (MLAs) به جای تعلق به حزب‌های سیاسی با همکاری و توافق در مورد مسائل مختلف به تصمیم‌گیری می‌پردازند. این سیستم به عدم وجود احزاب سیاسی در فرآیند تصمیم‌گیری تأکید می‌کند و در نتیجه تصمیم‌گیری‌ها بر اساس توافق و هماهنگی بین اعضا صورت می‌گیرد.اعضای MLAs از تجربیات محلی و نیازهای منطقه شان برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند و تا حد امکان به بهبود وضعیت مردم و منطقه اهمیت می‌دهند.
حزب‌های دیگر نیز در کانادا وجود دارند اما حزب‌های فوق به عنوان هشت حزب اصلی ملی شناخته می‌شوند. توزیع قدرت در کانادا ممکن است بر اساس موقعیت جغرافیایی و ترکیب انتخاباتی‌ها در ایالت‌ها و استان‌ها متغیر باشد و ممکن است در انتخابات فدرال و محلی تغییر کند.
در زیر به احزابی که در هر ایالت قدرت را در دست دارند اشاره می‌کنیم:
- در استان انتاریو، مانیتوبا ، جزیره پرنس ادوارد ، نوااسکوشیا و نیوبرانزویک حزب محافظه کار مترقی (Progressive Conservative)، حزب حاکم است.
- در استان کبک، ائتلاف Avenir Québec در حال حکومت است.
- در استان آلبرتا حزب متحد محافظه کار(United Conservative) در حال حاضر تاثیرگذار است.
- در استان بریتیش کلمبیا حزب نیو دموکراتیک یا دموکراتیک جدید (New Democratic) قدرت را در دست دارند.
- در استان ساسکاچوان قدرت در دست حزب ساسکاچوان (Saskatchewan Party) است.
تقسیم بندی صندلی‌های مجلس کانادا
یک حزب سیاسی باید حداقل ۱۲ عضو در مجلس عوام داشته باشد تا حزب برای اهداف پارلمانی به رسمیت شناخته شده باشد.در حال حاضر ۳۳۷ عضو در مجلس عوام کانادا کرسی دارند که شامل ۱۰۳ زن و ۲۳۴ مرد می‌شود.
- Liberal (حزب لیبرال) ۱۵۴ صندلی
- Conservative (حزب محافظه کار) ۱۱۷ صندلی
- Bloc Quebec (حزب بلوک کبک) ۳۲ صندلی
- Independent (احزاب مستقل) ۳ صندلی
- NDP (نیو دموکرات) ۲۵ صندلی
- Green party (حزب سبز) ۲ صندلی
در کانادا قدرت دست کیست؟
دولت فدرال کانادا تحت رهبری نخست وزیر (Prime Minister) عمل می‌کند. نخست وزیر کانادا به عنوان رهبر حزبی که در انتخابات فدرال برنده شده و اکثریت مقامات (مجلس عوام کانادا) را به خدمت می‌گیرد به قدرت اجرایی در کانادا رسیده است. بنابراین نخست وزیر دارای بیشترین قدرت در دولت فدرال کانادا و برخی از اختیارات اجرایی شامل تعیین کابینه (کارکنان دولتی) و تعیین وزرای مختلف را دارا است.
مجلس عوام کانادا نیز جایگاه خاست. مجلس عوام کانادا دارای دو بخش یعنی مجلس عوام و سنا است. نمایندگان مجلس عوام از سوی مردم انتخاب می‌شوند و در فرآیند تدوین و تصویب قوانین دولت دخیل هستند. مجلس عوام همچنین برخی وظایف مهمی از جمله تأیید بودجه و نظارت بر عملکرد دولت انجام می‌دهد.
همچنین، قوه قضائیه در کانادا به عنوان یکی از قوه‌های مستقل دولت نقش دارد و در پیروی از قوانین و تعیین مشروعیت دادگاه‌ها نقش دارد.
در کانادا قدرت سیاسی در هر استان به توزیع حزب‌های مختلف در مجلس ایالتی (Legislative Assembly) و نیز در مجلس کانادایی (House of Commons) بستگی دارد. اکثر ایالت‌ها دارای نظام چند حزبی هستند و این موجب می‌شود که قدرت سیاسی در هر استان به توزیع آرا بین حزب‌ها بستگی داشته باشد. با این حال برخی از استان‌ها دارای حزبی بزرگ‌تر هستند که معمولاً حاکمیت را در دست دارند.
نظام انتخاباتی کانادا
نخست‌وزیر کانادا به عنوان رهبر حزبی که بیشترین تعداد صندلی را در پارلمان به دست می‌آورد دولت را تشکیل می‌دهد. در نظام انتخاباتی کانادا، نمایندگان پارلمان از حوزه‌های مختلف انتخاب می‌شوند. هر حزب سیاسی به تعداد صندلی‌هایی که در انتخابات پیروز می‌شود، نماینده به پارلمان اعزام می‌کند. حزبی که بیشترین تعداد صندلی را به دست می‌آورد دولت را تشکیل می‌دهد و رهبر این حزب به عنوان نخست‌وزیر کانادا انتخاب می‌شود.
نخست وزیر فعلی کانادا کیست؟
مارک میلر، وزیر فعلی مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا است. او در سال ۲۰۱۵ وارد عرصه سیاست شد و به عنوان عضو حزب لیبرال، فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد. او از زمان ورود به سیاست به عنوان نماینده حوزه انتخاباتی Ville-Marie—Le Sud-Ouest—Île-des-Soeurs در مجلس عوام کانادا حضور داشته و در مسائل مرتبط با مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا نقش ایفا می‌کند.
او توسط نخست وزیر کانادا جاستین ترودو در سال ۲۰۱۹ به عنوان وزیر خدمات بومیان منصوب شد. مارک میلر در دانشگاه مک‌گیل تحصیلات خود را در رشته حقوق مدنی و بازرگانی ادامه داد و سال‌ها به عنوان وکیل مشغول به کار بوده و پیش از ورود به سیاست در ارتش کانادا نیز خدمت کرده است.
یکی از نکات جالب در مورد مارک میلر این است که او به دلیل تعهد خود به یادگیری زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. او اولین سخنرانی خود را در مجلس عوام کانادا به زبان موهاک ایراد کرد.
سوالات متداول
خیر, در حقیقت نظام سیاسی کانادا بر اساس اصول دموکراسی فدرال است و ملکه بیشتر یک مقام تشریفاتی است.
بعد از سوگند نخست وزیر کانادا مکنزی کینگ به عنوان اولین شهروند کانادا در تاریخ ۳ ژانویه سال ۱۹۴۷ دیگر کانادایی‌ها شهروند انگلیس محسوب نمی‌شوند.
در حال حاضر چارلز سوم پادشاه بریتانیا، پادشاه کانادا محسوب می‌شود.
خیر، کانادا در سال ۱۹۸۲ استقلال خود را از بریتانیا اعلام کرد.